Corona virüs nedir, nasıl bulaşır? Bulguları nelerdir? Tanısı nasıl konur? Konuyla ilgili merak edilenleri Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Nesibe Andıran anlattı.
Corona virüsler (Cov) büyük bir virüs ailesidir. Bu virüsler hafif-orta şiddette soğuk algınlığından, Orta Doğu Solunum Sendromu (MERS-CoV) veya Şiddetli Akut Solunum Sendromu (SARS-CoV) gibi çok daha ciddi hastalıklara neden olabilir.
Corona virüsler zoonotiktir, yani hayvanlarda bulunurlar, ancak hayvanlar ve insanlar arasında geçişler olur. Hayvanlar arasında dolaşan virüsler zaman içinde değişim göstererek insana bulaşma yeteneği kazanabilirler ve böylelikle insanlarda görülmeye başlar ve hastalık yapar.
Yeni corona virüs (COVID-19) daha önce insanoğlunun karşılaşmadığı bir Cov olup Aralık sonu-Ocak ayında ilk defa Çin’in Vuhan şehrindeki bir hayvan pazarında çalışan insanların grip benzeri bir hastalığa yakalanması ve şiddetli solunum yetmezliği ile ölümler görülmesi üzerine izole edilen ve insanlarda yeni görülen bir virüstür.
NASIL BULAŞIR?
Yeni COVID-19’un insandan insana solunum salgılarıyla bulaştığı bildirilmiştir. Hasta kişilerden öksürük, hapşırık, gülme, konuşma sırasında çevreye saçılan virüs içeren damlacıklara yakın maruz kalma, veya bu damlacıkların bulaştığı yüzeylere temas sonrası, kişilerin elleri ile yüz, gözler ve ağza dokunması sonucu mukozalarına temas ederek bu kişilerin hastalanmasına neden olur. Verilere göre hasta bir kişi yaklaşık 4-5 kişiye virüsü bulaştırmaktadır.
BULGULAR NELERDİR?
Eldeki bilgilere göre 2- 14 gün kuluçka (vücutta çoğalma- bekleme) süresi vardır. Sık görülen bulgular yüksek ateş, öksürük, nefes darlığı ve solunum güçlüğü şeklinde solunum bulgularıdır. Daha ağır vakalarda zatürre, ağır ve akut solunum yetmezliği, böbrek yetmezliği ve ölüme neden olur. Ölüm oranı yaklaşık %2-3 olarak bildirilmektedir. Şimdiye kadar ölüm görülen vakaların çoğu 60- 65 yaş üstü ve/veya kronik hastalığı (akciğer hastalıkları, organ yetmezlikleri, kanser, diyabet, bağışıklık baskılayan hastalıklar) olan hastalar oluşturmaktadır. Genç sağlıklı erişkinlerde hastalık nispeten daha hafif seyretmektedir.
TEDAVİ
Maalasef henüz kesin bir tedavisi ve aşısı yoktur.
ÇOCUKLARDA DURUM NASIL?
COVID-19 akciğerlerde ACE2 reseptörlerine bağlanıyor. Bu reseptörler çocukların akciğerinde çok fazla bulunmuyor. Bu nedenle çocuklarda ağır akciğer tutulumu ve solunum yetmezliği durumu oluşmuyor. Gribal enfeksiyon şeklinde hastalığı geçiriyorlar. Şu ana kadar çocuk vakalardan kaybedilen hasta bildirilmemiş. Bunun yanında çocuklar hastalığı taşıyıcı ve bulaştırıcı olabiliyorlar, anne-babaya, büyük anne ve büyük babaya bulaştırıp, onların ağır hastalanmasına neden olabiliyor.
NASIL KORUNULUR?
- Korunma için aşağıdaki önlemler önerilmektedir:
- Ellerinizi sık sık, 20 saniye süreyle su ve sabunla yıkayın. Çocukların da aynı şekilde ellerini yıkamasını öğretelim ve sağlayalım.
- Su ve sabun yoksa, alkol bazlı bir el dezenfektanı ile ellerimizi ovuşturalım ve dezenfekte edelim.
- Selamlaşma için el sıkma, sarılma ve öpüşme yapmayalım.
- Öksürürken veya hapşırırken ağzınızı ve burnunuzu kağıt mendille kapatın ve ardından mendili mutlaka çöpe atın, mendil yoksa kolumuzun iç kısmına öksürüp hapşıralım.
- Kirli ellerle ağzınıza, burnunuza ve gözlerinize dokunmayın.
- Gribal enfeksiyon bulguları olan hastalarla aynı kaptan yemek yemek, aynı bardağı veya havluyu paylaşmak durumundan ve kişisel temastan kaçının.
- Kapı kolları ve oyuncak gibi sık dokunulan yüzeyleri temizleyin ve bunları dezenfekte edin,
- Mümkün olduğunca kalabalık ve kapalı ortamlardan kaçının.
- Beslenmeye dikkat, bağışıklık sistemini kuvvetli tutalım. (D vitamini, Omega 3, probiyotik içeren besinler: yoğurt, turşu, soğan, sarımsak, şalgam, C vitamini açısından portakal, meyve ve sebzeler)
Çok önemli bir nokta; anne-babalar olarak çocuklarımızı aşırı strese ve psikolojik kaygı-endişeye sokmadan tedbirleri almaya özen gösterelim. Panik olmayalım, ancak tedbiri de elden bırakmayalım.
