Sofralarımızın geleneksel lezzetidir peynir… Kahvaltıda başlar peynirle buluşmamız, öğle yemeğine, beş çaylarına ve akşam yemeğine dek devam eder. O kadar çok bilmediğimiz çeşidi var ki ülkemizde…
Ülkemizde tüketimi en yaygın olan peynirler, beyaz peynir ve kaşar peyniridir. Ancak ülkemiz yöresel peynir yönünde hayli zengindir. Bu çeşitlerin bazıları şunlardır:
Mihaliç (kelle) peyniri, keçi peyniri, Erzincan tulum (şakak) peyniri, İzmir tulum peyniri, Van Otlu peyniri, lor, Erzurum-Kars çeçil peyniri (tel-civil-peyniri de denir), Urfa beyaz peyniri, dil peyniri, Çerkez peyniri, Abhaz peynirleri, çökelek, Yozgat çanak peyniri, külek peyniri, Hatay cara (testi) peyniri, örgü peyniri, Trabzon kolot peyniri, İstanbul çayır peyniri, Manisa çayır peyniri, Ordu torba peyniri, Giresun imansız peyniri, Kars Gravyer peyniri, Denizli Yörük peyniri.
Yurtdışında yaygın olarak üretilen ve tüketilen peynir çeşitlerinin bazıları ise Cheddar, Mozzarella, Ricotta, Emmental, Edam, Gouda, Camembert, Brie, Roquefort, Parmesan, Provolone, Stilton, Gorgonzola, Feta, Mascarpone’dır.
Anadolu peynirlerinden örnekler
Antakya Kesme Peyniri
Antakya yöresinin tuzlu, az yağlı geleneksel peyniridir. Kızartılarak veya sade olarak kahvaltılarda kullanılır.
Antakya Sünme Peyniri
İnek sütünden elde edilen bir peynirdir. Sıcak suda eritilerek ip şekline getirilir. Az tuzlu ve dayanıklı bir peynirdir. Kahvaltılarda, yumurta yemekleri ve makarnalarda kullanılır.
Antakya Sürk Peyniri
Çökelek elde edildikten sonra içine kırmızı pulbiber, taze kekik, yenibahar, çakşırotu, toz karabiber ve dövülmüş hindistan cevizi katılan, özel lezzetli bir peynirdir. Kahvaltılarda, salatalarda ya da sadece sızma zeytinyağının içine ince ince doğranarak kullanılır.
Edremit Sepet Peyniri
Zeytin dallarından yapılan, örme sepetlerde kalıplanan, genellikle karışık sütten (keçi, koyun, inek) yapılan, az tuzlu bir peynirdir. Salatalarda, kahvaltılarda ve başlangıç olarak şarapla birlikte kullanıma uygundur.
Erzurum Tel Peyniri (Civil Peyniri)
Kars yöresinde de yaygın olan olan tel peyniri (Kars’ta çeçil peyniri olarak bilinir), doğrudan yağsız sütten ya da ekşitilmiş yağlı süt yayıklanarak yapılır. Yağı az, proteini fazla bir peynirdir. Kahvaltılık olarak veya eritilmeye uygun bir peynir olduğundan börek ve tatlı çeşitlerinde kullanılabilir.
İsli Çerkez Peyniri
Hakiki çerkez peynirinin üretildikten sonra tütsülenmiş halidir. Az yağlı, az tuzlu, nefis kokulu ve füme tadında bir peynirdir. Salatalarda, yağsız tavada kızartılarak ve kahvaltılık olarak kullanılabilir. Şarap yanında da leziz bir peynirdir. Sade, cevizli ve biberli olmak üzere üç çeşidi vardır.
Kargı Tulum Peyniri
Çorum’un Kargı yöresinde, sonbaharda sağılan sütlerden yapılan, lezzetli ve yağlı bir peynirdir. Başlangıç olarak, salata ve kahvaltılarda kullanılır.
Kars Gravyeri
Tam yağlı inek sütünden yapılır. Biçim olarak Fransız Gruyere, tat olarak İsviçre Emmental peynirine benzer. Kahvaltılarda ve şarapla birlikte yenilmeye uygundur.
Kazdağı Keçi Peyniri
Kazdağlarında yaşayan keçilerin sütlerinden yapılan az yağlı, tuzlu ve yumuşak bir peynirdir. Kahvaltılarda kullanılır.
Mihaliç Peyniri
Tam yağlı, çiğ kıvırcık koyun sütünden yapılan, iri gözenekli, sert, tuzlu bir peynirdir. Türk peynirlerinin şahı olarak adlandırılan mihaliç, kahvaltının yanında erişte, makarna ve hamur işlerinde kullanılmaya uygundur.
Trabzon Kolot Peyniri
Karadeniz bölgesinde yağsız inek ya da koyun sütünden pide biçiminde üretilen bir peynirdir. Mıhlama ve kahvaltılarda kullanılır.
